Z dziejów Julianowa
Artykuł Ewy i Włodzimierza Bagieńskich zamieszczony w Magazynie “Sąsiedzi”, nr 29, maj 2016
Miejscowość założono w połowie XIX w. na gruntach folwarku Chyliczki. Nie była to kolonia niemiecka, jak sąsiednie wsie: Stara i Nowa Iwiczna, Józefosław i Orężna, które zasiedlili Niemcy za czasów rządów pruskich (przełom XVIII i XIX w.), przybyli bezpośrednio z terenów niemieckich. Ze względu na takie sąsiedztwo, przeważali w Julianowie mieszkańcy pochodzenia niemieckiego, protestanci, ale także mieszkali tu katolicy. Przenieśli się z innych części Królestwa Polskiego (kolonizacja wtórna).
Po raz pierwszy Julianów, a właściwie Julinów pojawia się w aktach stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Piasecznie w 1844 r. W marcu spisano akt urodzenia Kunegundy Kwiatkowskiej, córki Stanisława, parobka „w Julinowie kolonii” i Franciszki z Garbarczyków. Stanisław zmarł w listopadzie w tym samym roku. Jego rodzony brat Mateusz był gospodarzem rolnym w Chyliczkach.
W latach 1841-1843 oraz 1845 Julinów w wymienionych księgach nie występuje. W 1846 r. spisano akt urodzenia Piotra, syna Fryderyka Gerbera „ewangelika, kolonisty, gospodarza w kolonii Julinowie” i Katarzyny ze Schlenkerów. W tego samego roku pochodzą jeszcze dwa akty urodzeń: Adama, syna Fryderyka Szmidta oraz Katarzyny, córki Jakuba Aul. Obaj ojcowie byli kolonistami-gospodarzami. Niemców rejestrowano w księgach stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej w Piasecznie do czasu budowy kościoła ewangelicko-augsburskiego w Starej Iwicznej, czyli do około 1843 r. Akta małżeństw ze Starej Iwicznej zachowały się od 1843 r., zgonów od 1855 r., a urodzeń dopiero od 1889 r. i są przechowywane w Oddziale Zamiejscowym w Grodzisku Mazowieckim Archiwum Państwowego w Warszawie.
Rok 1844 r., z braku innych źródeł archiwalnych, można przyjąć jako rok założenia Julianowa. Nie został bowiem odnaleziony dokument rosyjskich władz powiatowych, które zatwierdziły nową jednostkę administracyjną i jej nazwę. W „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego”, w tomie I, wydanym w 1880 r., w treści hasła Chyliczki wymieniony jest dwukrotnie Julianów. Niewykluczone zatem, że dokonano zmiany nazwy kolonii, ze względu na jej powtarzalność na terenie tego samego powiatu, guberni. Taki przypadek wystąpił na terenie majątku Linin pod Górą Kalwarią. Nowe wsie otrzymały tam nazwy Józefów, Karolina i Wincentów, ale pierwszą nazwę zmieniono na Dębówka.
Nie zostały odnalezione i nie wiadomo, czy zachowały się materiały archiwalne dotyczące początków Julinowa-Julianowa. Dlatego – przez analogię – możemy prześledzić je na podstawie archiwaliów związanych z dawną kolonią Szulec, obecnie wsią Solec w gminie Góra Kalwaria, na pograniczu z gminą Piaseczno.
Właściciele majątków ziemskich w połowie XIX w., w poszukiwaniu nowych źródeł swych dochodów, zakładali kolonie na gruntach najbardziej oddalonych od centrum dóbr, na nieużytkach lub terenach po wykarczowanym lesie. Pierwszy etap stanowiło sporządzenie mapy przez geometrę i rejestru pomiarowego oraz wytyczenie w terenie granic kolonii oraz dokonanie podziału na działki. Po nagłośnieniu sprawy i zgłoszeniu się chętnych do zamieszkania, zawierano z nimi umowę notarialną. W umowie omówione zostały warunki dzierżawy. Kolejnym krokiem było założenie akt hipotecznych w Sądzie Okręgowym w Warszawie. Taki właśnie kontrakt z kolonistami z Szulca zawarł u notariusza w Grójcu właściciel dóbr ziemskich Łubna. Wówczas jeszcze (do 1864 r.) obowiązywała pańszczyzna, a koloniści byli ludźmi wolnymi (płatnikami czynszów) i dlatego z łatwością mogli zmienić miejsce zamieszkania.
Grunty Szulca podzielono na 18 równych osad, każda po jednej włóce albo 30 morgów miary nowopolskiej. Koloniści otrzymali ziemię na zasadzie wieczystej dzierżawy czynszowej. Nie wolno im było zbyć gruntu bez zgody właściciela majątku. Dziedzic uwolnił kolonistów od wnoszenia czynszów na cztery lata, tytułem ulgi na zagospodarowanie się. Osadnicy zobowiązali się wystawić domy mieszkalne i zabudowania gospodarskie w ciągu 10 lat.
Budynki miały być wzniesione w jednej linii pośrodku szerokości każdej kolonii, na podmurówce z kamieni. Na potrzeby ogólne kolonii właściciel Łubnej przekazał grunty na założenie cmentarza oraz pod budowę szkółki. W traktacie zaznaczono, że prawo do wyszynku trunków pozostanie wyłącznie udziałem właściciela majątku.
W 1848 r. kolonista-gospodarz w kolonii Julinowie Karol Chipsek, urodzony we wsi Tyssa w Czechach zawarł w parafii piaseczyńskiej związek małżeński z Teresą Krant, córką Franciszka i Józefy zamieszkałych w Tyssa, urodzoną w tej wsi. W 1850 r. kolonista Jan Aul, wdowiec, urodzony we wsi „Hettenlaitenhaim” w Królestwie Bawarskim ożenił się z Katarzyną Rüger, urodzoną we wsi Balm w Wielkim Księstwie Badeńskim, zamieszkałą w Józefosławiu.
Po 1864 r. przeprowadzono uwłaszczenie włościan, także zamieszkałych w Julianowie. W wyniku uwłaszczenia dotychczasowi koloniści przejęli swoje działki na własność. Mieszkańcy Julianowa, ewangelicy korzystali z cmentarza przy kościele w Starej Iwicznej, a katolicy w Piasecznie.
W 1880 r. Julianów podzielony był na 19 osad. W dniu 30 września 1921 r. przeprowadzono pierwszy Powszechny Spis Ludności Rzeczypospolitej Polskiej. Julianów (pisano Juljanów) liczył 18 domów, 144 mieszkańców, 99 ewangelików i 45 katolików.
W dniu 11 marca 1934 r. w szkole w Julianowie odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci marszałka Józefa Piłsudskiego (zmarł w V 1935 r.). W aktach władz Piaseczna odnaleziona została kopia pisma Komitetu Gminnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem na gminę Nowa Iwiczna w Julianowie skierowanego do Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego. Wobec zbliżających się imienin marszałka, uchwalono zorganizować zbiórkę na terenie gminy i za zebrane pieniądze nabyć popiersie Piłsudskiego, które miało być wmurowane w klasie w szkole w Julianowie. „Jednocześnie zaprojektowano, aby szkole tej dać nazwę imienia Marszałka Piłsudskiego”. Pismo podpisał kierownik szkoły w Julianowie Józef Szrot.
Przed 1867 r. Julianów należał do gminy Chylice (z osadą młynarską Pólko, Chyliczkami, Chylicami, Skolimowem, Karolinowem, Siedliskami, Wygodą – osadą karczemną w sąsiedztwie Siedlisk, Wierzbnem i Czarnowem). W latach 1867-1952 znajdował się w granicach gminy Nowo-Iwiczna z siedzibą wójta w Starej Iwicznej. Z dniem 1 lipca 1952 r. zniesiono tę jednostkę administracyjną. Wówczas Julianów włączono na krótko do gminy Jeziorna. Po likwidacji gmin w Polsce, od początku 1955 r. znajdował się w gromadzie Chylice. Z kolei po zniesieniu gromad z końcem 1972 r. należy do gminy Piaseczno.